Nguyên tắc và xây dựng chế độ ăn uống cho người già

1. Tại sao cần xây dựng chế độ ăn hợp lý cho người già?

     - Bước vào tuổi khoảng 60 nhiều người bắt đầu có biểu hiện suy giảm thể lực, trí nhớ kém, dẫn đến ăn kém, ăn không ngon miệng. Nhiều người đối phó với “bệnh già” bằng việc dùng thuốc bổ trợ tiêu hóa, thần kinh và các thuốc bổ tổng hợp để kích thích cảm giác ăn ngon và duy trì “phong độ”, chế độ ăn như trước kia, nhưng điều này là hoàn toàn sai lầm.

     - Khi bước vào giai đoạn này, các cơ quan, bộ phận cơ thể con người bắt đầu “lỏng lẻo”, suy giảm chức năng. Khả năng hấp thu dinh dưỡng và nhu cầu nạp năng lượng cho các hoạt động thể chất đã giảm đến 30% nên người cao tuổi thường mắc các bệnh như loãng xương, thiếu máu hay thiếu dinh dưỡng nếu chế độ ăn uống không phù hợp.

     - Việc cần chú ý đầu tiên trong chế độ ăn của người cao tuổi là giảm liều lượng và áp lực cho dạ dày cũng như các cơ quan khác trong quá trình hấp thu thức ăn. Giảm khối lượng thức ăn cũng như giảm thức ăn nhiều đạm hàng ngày, thay vào đó là những thức ăn dễ tiêu hóa, giảm lượng tinh bột, thịt, các chất béo và đường, muối, các chất kích thích. Để làm nhẹ dạ dày, người cao tuổi không dùng các bữa ăn về đêm. Sau 19 giờ chỉ nên ăn nhẹ, các thức ăn cần chế biến mềm, tăng cường rau củ và hoa quả tươi

     - Vì người cao tuổi bắt đầu cảm thấy ăn không ngon miệngnên từ tuổi 50, cần bổ sung canxi bằng cách uống sữa chống loãng xương, bổ sung các chất khoáng và vitamin. Không để tình trạng quá gầy hay thừa cân, dễ dẫn đến các bệnh tim mạch, tăng huyết áp hay đái tháo đường

2. Yếu tố ảnh hưởng đến chế độ dinh dưỡng của người lớn tuổi

    - Dinh dưỡng cho người già có nhiều khác biệt so với trẻ em, trẻ vị thành niên và người trưởng thành. Những thay đổi về dinh dưỡng liên quan đến độ tuổi có thể ảnh hưởng tới cách cơ thể hấp thụ thức ăn, nhu cầu dinh dưỡng cũng như khẩu vị. Sau đây là những yếu tố làm thay đổi chế độ dinh dưỡng cho người già bạn nên biết:

    2.1. Quá trình trao đổi chất chậm lại

          - Khi bạn già đi, tốc độ trao đổi chất của cơ thể sẽ chậm hơn. Đặc biệt, nếu người già ít tập luyện thể thao và vận động, sự suy giảm trao đổi chất càng thể hiện rõ. Khi trao đổi chất chậm lại, cơ thể không đốt cháy nhiều calo, điều này cũng đồng nghĩa với việc người già nên giảm khẩu phần ăn để có thể kiểm soát cân nặng ở mức cho phép. Đồng thời, người già cũng nên ăn các thực phẩm giàu dinh dưỡng ít calo hơn.

     2.2. Hệ tiêu hóa yếu dần đi

           - Người già thường suy giảm cơ nhai, răng yếu hoặc bị rụng, khiến việc nhai và nghiền nát thức ăn kém hiệu quả. Dạ dày người già yếu, trương lực và sức co bóp khả năng tiết dịch vị đều giảm cũng như nhu động ruột hoạt động kém, vì vậy người già dễ bị rối loạn tiêu hóa.

          - Cơ thể người già cũng tạo ra ít chất lỏng hơn. Chất lỏng rất cần thiết cho quá trình hấp thụ thức ăn của hệ tiêu hóa. Do đó, những thay đổi này có thể gây ra nhiều khó khăn cho việc hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng như axit folic, vitamin B6 và vitamin B12.

          - Khi lên thực đơn dinh dưỡng cho người già, bạn cần chọn các món ăn mềm, dễ nuốt, dễ tiêu hóa để tăng khả năng hấp thụ và tránh táo bón.

     2.3. Vị giác suy giảm gây chán ăn

          - Vị giác của người ở tuổi già thường suy giảm. Bên cạnh đó, người già thường mắc một số bệnh cần điều trị bằng thuốc như bệnh mạn tính, do đó họ có thể phải uống các loại thuốc để kiểm soát vấn đề sức khỏe. Tuy nhiên, các loại thuốc điều trị thường có tác dụng phụ gây khó chịu ở dạ dày hoặc gây chán ăn dễ dẫn đến tình trạng thiếu chất dinh dưỡng.

      2.4. Tâm lý thay đổi thất thường

           -  Nhiều người ở độ tuổi cao thường cảm thấy chán nản hoặc cô đơn và thường không hứng thú với ăn uống. Ngược lại, đôi lúc một số vấn đề về tâm trạng còn có thể khiến một số người ăn nhiều hơn và tăng cân không mong muốn.

           - Những yếu tố thay đổi do tuổi tác gây tác động lớn đến khả năng ăn uống cho người già. Vì thế, bạn cần có chế độ dinh dưỡng cho người già hợp lý để cung cấp đủ dưỡng chất và tăng cường sức khỏe.

3. Xây dựng chế độ dinh dưỡng cho người già

    3.1. Chế độ dinh dưỡng USDA
         - Đây là chế độ ăn cân bằng và lành mạnh mà bạn cần lưu ý những điều sau đây:

• Ăn ngũ cốc nguyên hạt.
• Kiểm soát khẩu phần ăn vừa phải.
• Nửa khẩu phần ăn là trái cây và rau quả.
• Người già nên ăn nhạt, kiểm soát hàm lượng muối trong các món ăn như súp, bánh mì…

     3.2. Chế độ dinh dưỡng DASH

          - Đây là chế độ dinh dưỡng tập trung vào tất cả các nhóm thực phẩm chủ chốt được thiết kế để giúp giảm huyết áp và tốt cho tim. Các loại thực phẩm bổ sung mỗi ngày bao gồm: sữa, rau, dầu ăn, ngũ cốc, hoa quả, thịt, đậu…

         - Bên cạnh việc lựa chọn chế độ dinh dưỡng cho người già, bạn cần biết cách chọn thực phẩm nào cần bổ sung vào để đạt được hiệu quả cao.

4. Thực phẩm bổ sung:

     4.1. Ăn nhiều chất xơ
        - Chất xơ thật ra không cung cấp chất dinh dưỡng cho cơ thể, nhưng lại có vai trò cực kì quan trọng trong việc chống táo bón,giảm cholesterol máu làm tránh xơ vữa động mạch, đái tháo đường, béo phì… Việc tiêu thụ những thức ăn giàu chất xơ đã làm giảm nguy cơ ung thư ruột.

         - Và chất xơ thì có nhiều nhất trong rau xanh. Lượng chất xơ trong rau khoảng 0,3-3,5% tùy loại. Cellulose trong rau sẽ liên kết với pectin trong ruột tạo thành phức hợp kích thích nhu động ruột, đồng thời làm tăng kích thước khối phân giúp việc thải phân dễ dàng hơn. Khuyến cáo chung của các chuyên gia dinh dưỡng là nên ăn khoảng 20-35g chất xơ/ngày, tức tiêu thụ tối thiểu 300g rau/ngày và ăn ít nhất 100g quả chín/ngày.

    4.2. Ăn nhiều cá
         - Nhật bản là một nước có tuổi thọ trung bình cao nhất thế giới. Một phần là nhờ y tế ở Nhật Bản rất phát triển, mặt khác còn nhờ chế độ ăn khác với các nước khác trên thế giới.Trong khi các nước khác chủ yếu cung cấp protein thừ thịt thì người Nhật lại cung cấp chất đạm từ cá. Khác với các loại thịt khác, cá là một loại thực phẩm có nhiều chất đạm, nhiều acid béo có lợi nhưng lại rất ít các chất acid béo có hại cho cơ thể. Vì thế ăn cá cũng góp phần làm giảm các bệnh về tim mạch và ung thư.

         - Ngoài ra cũng nên bổ sung thêm đạm thực vật từ các loại đậu đỗ, đặc biệt là đậu nành.

   4.3. Bổ sung vitamin, khoáng chất
        - Rau xanh và hoa quả là những loại thực phẩm không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng của người cao tuổi. Các loại vitamin, khoáng chất và các axit hữu cơ này có tác dụng kích thích sự thèm ăn và duy trì sự cân bằng các hormon trong cơ thể. Các khoáng chất thiết yếu như Kẽm, Magie, Selen,… giúp tăng cường sức đề kháng, giảm mệt mỏi và ăn ngủ ngon. Bên cạnh đó, có thể bổ sung thêm dưỡng chất được chiết xuất từ mầm bông cải xanh – Glucoraphanin hỗ trợ đào thải độc tố trong cơ thể, giúp thúc đẩy và duy trì các phản ứng chống oxi hóa.

   4.4. Bổ sung đầy đủ nước
        - Táo bón luôn là mỗi bận tâm của người già. Ngoài việc chọn thức ăn dễ tiêu và ăn nhiều chất xơ, người già cũng cần uống đầy đủ nước để hạn chế táo bón.70% cơ thể người là nước, nếu thiếu nước, tốc độ lão hóa sẽ xảy ra nhanh hơn. Uống đủ nước, khoảng 6-8 ly mỗi ngày. Chú ý uống nước thường xuyên dù không khát, nhất là vào mùa hè.

   4.5. Uống thêm sữa và ăn các thực phẩm từ sữa
        - Các vấn đề về xương khớp cũng là mối quan tâm hàng đầu của người già. Vì ở người già, khả năng hấp thụ cũng như lưu trữ canxi, photpho,… ngày càng kém nên thường dẫn đến các vấn đề về loãng xương. Ngày nay, các loại sữa bổ sung canxi được đầu tư khá nhiều. Thường xuyên uống sữa, nên chọn loại giảm béo, ít đường để bổ sung canxi đề phòng loãng xương. Có thể dùng thêm sữa chua để hỗ trợ vấn đề về tiêu hóa.

Ho ra máu có nguy hiểm hay không? Tổng quan về Hội chứng thận hư