Khi nào cần xác định nhóm máu, có những loại nhóm máu nào
1. Xét nghiệm nhóm máu là gì?
Nhóm máu là một trong những đặc điểm cơ bản tạo nên đặc điểm sinh học và do gen quyết định. Để biết mình thuộc nhóm máu nào thì bạn phải thực hiện xét nghiệm.
Xét nghiệm nhóm máu được thực hiện dựa trên mẫu máu của người được xét nghiệm. Sau khi tiến hành lấy mẫu, dựa vào loại kháng nguyên có mặt trên bề mặt hồng cầu và kháng thể trong huyết thanh, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận về nhóm máu của bạn. Hiện nay người ta thường sử dụng hai hệ nhóm máu phổ biến bao gồm hệ ABO và hệ Rh.
Nếu phân loại theo hệ ABO thì bạn có thể sẽ thuộc 1 trong 4 nhóm máu chính đó là: nhóm máu O, nhóm máu A, nhóm máu B, nhóm máu AB. Nếu bạn mang nhóm máu A đồng nghĩa với việc bạn có kháng nguyên A trên bề mặt hồng cầu. Kết quả của bạn là nhóm máu B thì bạn có kháng nguyên B. Tương tự nếu kết quả là nhóm máu O (hay gọi một cách chính xác là nhóm máu Zero) thì trên hồng cầu của bạn sẽ không có 2 kháng nguyên trên. Còn nếu có cả kháng nguyên A và kháng nguyên B thì bạn thuộc nhóm máu AB.
Hệ nhóm máu Rh có các loại kháng nguyên chính gồm D, C, c, E, e, trong đó kháng nguyên D là có ý nghĩa thực tế hơn cả. Bởi vậy hệ Rh còn gọi là Rh(D). Việc bạn mang nhóm máu Rh(+) hay Rh(-) phụ thuộc vào việc bề mặt hồng cầu của bạn có hay không có mặt kháng nguyên D.
Ngoài 2 hệ nhóm máu Rh và ABO, cho đến nay các nhà khoa học đã phát hiện ra rất nhiều hệ nhóm máu khác. Tuy nhiên các hệ nhóm máu này ít có ý nghĩa lâm sàng hoặc ít phổ biến tại Việt Nam.
2. Khi nào cần xác định nhóm máu?
Những trường hợp cần xác định nhóm máu:
- Xét nghiệm máu để biết nhóm máu của người cho và người nhận trước khi truyền máu.
- Xét nghiệm máu để biết nhóm máu của người muốn đăng ký hiến tạng, mô, tủy xương. Xác định nhóm máu được thực hiện nhằm đánh giá độ tương thích giữa người hiến và người nhận.
- Xét nghiệm máu để biết nhóm máu nhằm mục đích xác định huyết thống.
- Xác định nhóm máu của phụ nữ muốn có con để đánh giá nguy cơ không tương thích các yếu tố có trong máu giữa mẹ và con.
3. Một số lưu ý khi thực hiện xét nghiệm máu
Nếu bạn đang có ý định đi thực hiện xét nghiệm nhóm máu thì bạn nên lưu ý một số vấn đề sau:
- Trước khi đi xét nghiệm bạn không nên sử dụng chất kích thích.
- Không cần nhịn ăn trước khi đi xét nghiệm nhóm máu, uống thật nhiều nước để đảm bảo cung cấp đủ lượng nước cho cơ thể.
- Đối với phụ nữ mang thai xét nghiệm máu thường được chỉ định cùng với các loại xét nghiệm khác để có thể đánh giá tình trạng sức khỏe chung, vì thế nên nhịn ăn để có kết quả chính xác. Nếu bạn có lỡ ăn uống trước khi xét nghiệm thì nên nói với bác sĩ để dời lịch sang một ngày khác.
- Xét nghiệm này vẫn có thể sử dụng thuốc như bình thường.
4. Có những nhóm máu nào?
Xét nghiệm nhóm máu có thể tìm thấy kháng nguyên hệ ABO và hệ Rh. Đây là 2 hệ nhóm máu chính, phổ biến và quan trọng nhất.
a. Hệ nhóm máu ABO
Máu người được nhóm lại theo sự hiện diện có hoặc không có kháng nguyên A và B. Trong huyết thanh của một người thì thông thường không chứa kháng thể để phù hợp với các kháng nguyên trên bề mặt hồng cầu. Do đó, phân loại theo hệ nhóm máu ABO thì có các nhóm máu sau:
Nhóm máu A: trên màng hồng cầu có chứa kháng nguyên A, không chứa kháng thể anti-A, có chứa kháng thể anti-B.
Nhóm máu B: trên màng hồng cầu có chứa kháng nguyên B, không chứa kháng thể anti-B, có chứa kháng thể anti-A.
Nhóm máu AB: trên màng hồng cầu có cả kháng nguyên A và B, không có hai kháng thể anti-A và anti-B.
Nhóm máu O: trên màng hồng cầu không có cả kháng nguyên A lẫn B và có cả hai kháng thể anti-A và anti-B.
b. Hệ nhóm máu Rh
Việc có hoặc không kháng nguyên Rh trên bề mặt hồng cầu sẽ quyết định phân loại nhóm máu đó là Rh dương (+) hay Rh âm (-).
Ngoài 2 hệ nhóm máu ABO và Rh thì các nhà khoa học còn tìm thấy 9 mã gen khác nhau khi phân tích các mẫu máu, tuy nhiên, đa phần các hệ này không phổ biến, ít quan trọng và không ảnh hưởng đáng kể khi kiểm tra lâm sàng.