Hình ảnh X-quang phổi của bệnh nhân nhiễm COVID-19
1. Sơ lược về cơ chế bệnh sinh viêm phổi do virus
Virus xâm nhập vào đường hô hấp sẽ sao chép trong biểu mô vòm họng, lan đến phổi và gây ra viêm tiểu phế quản với sự bong tróc tế bào biểu mô của các của đường dẫn khí nhỏ, gây ra một loạt phản ứng viêm tại phổi. Virus cúm xâm nhập lan tỏa tại biểu mô đường hô hấp, dẫn đến viêm hoại tử các tiểu phế quản và tổn thương phế nang lan tỏa, biểu hiện là đông đặc nhu mô phổi. Adenovirus ảnh hưởng đến các tiểu phế quản tận và gây viêm tiểu phế quản, có thể đi kèm với viêm phế quản – phổi hoại tử.
Cơ chế tổn thương đường hô hấp do corona virus:
– SARS coronavirus: tăng tính thấm thành mạch do virus có thụ thể Angiotensin-converting enzyme 2 ảnh hưởng đến điều hòa hệ renin-angiotensin. Angiotensin-converting enzyme 2 trình diện nhiều ở phổi và thận, SARS gây cảm ứng enzyme này gây tổn thương nhu mô phổi lan tỏa. Gen mã hóa Proteins của SARS coronavirus (SARS coronavirus-encoded proteins) thúc đẩy quá trình gây chết tế bào theo chương trình (apoptosis)ở phổi, gan, thận.
– MERS coronavirus có thể trốn tránh đáp ứng miễn dịch (immune response) và gây nên rối loạn nặng quá trình điều hòa sao chép của tế bào ở cơ thể bị nhiễm dẫn đến tăng chết tế bào theo chương trình, gây tổn thương lan tỏa ở phổi và các cơ quan.
2. Đặc điểm tổn thương phổi do Coronavirus trên hình ảnh X-quang:
Hình ảnh X-quang phổi có giá trị trong việc phát hiện, chẩn đoán bệnh, đánh giá mức độ nặng, đánh giá các biến chứng hô hấp, theo dõi đáp ứng điều trị và chẩn đoán phân biệt. Tuy nhiên, nếu chỉ dựa trên hình ảnh X-quang, rất khó để chẩn đoán phân biệt giữa viêm phổi do virus với một số căn nguyên khác, do vậy phải kết hợp với đặc điểm dịch tễ, biểu hiện lâm sàng để đưa ra chẩn đoán phù hợp.
2.1. SARS corona virus
- Giai đoạn sớm X quang ngực bình thường;
- Tiến triển nhanh, xuất hiện đông đặc nhiều thùy, thùy dưới chiếm ưu thế;
- Tổn thương ưu thế ngoại vi phổi;
- Hiếm khi có hang, hạch rốn phổi hay tràn dịch màng phổi.
Hình ảnh X-quang SARS coronavirus
2.2. MERS corona virus
- Tổn thương ở nền và ngoại vi phổi;
- Hình ảnh kính mờ và đông đặc lan tỏa;
- Ít khi có hang;
- Tràn dịch và tràn khí màng phổi gặp ở bệnh nhân nặng, tử vong.
- Vẫn còn tổn thương xơ sau hồi phục.
Hình ảnh X-quang phổi bệnh nhân mắc MERS corona virus
2.3. Các loại tổn thương phổi do COVID-19 có thể thấy trên hình ảnh X-quang là:
Các dấu hiệu điển hình:
- Nốt mờ, đám mờ, kính mờ hình tròn đa ổ.
- Đông đặc nhu mô phổi vùng ngoại vi đa ổ (nếu không phân bố ở ngoại vi thì coi là chưa xác định được).
Hình ảnh X-quang của bệnh nhân mắc 2019ncovid- Vũ Hán
Các dấu hiệu không điển hình, có thể do COVID-19 hoặc các nguyên nhân khác:
- Đông đặc khu trú thùy phổi.
- Tràn dịch màng phổi.
- Mờ tổ chức kẽ quanh rốn phổi.
- Dày thành phế quản, dày vách liên tiểu thùy.
- Xẹp phổi.
- Bệnh lý hạch lympho.
Vào giai đoạn sớm, hình ảnh X-quang có thể bình thường. Tổn thương thường cả ở nhu mô phổi và tổ chức kẽ. Tổn thương thường lan tỏa, thùy dưới hai bên, ở vùng ngoại vi, ít có phá hủy. Khi khỏi có thể để lại xơ phổi.
Hình ảnh kính mờ (ground glass opacity - GGO): là tổn thương đông đặc không hoàn toàn, có tỷ trọng cao hơn nhu mô phổi xung quanh vẫn có thể thấy đường bờ các mạch máu hoặc phế quản bên trong tổn thương đó.
Hình ảnh nốt mờ: là những hình mờ có đường kính dưới 3cm, dạng hình tròn, có thể đơn độc, có thể rải rác trong nhu mô phổi. Các nốt phổi thường có ranh giới rõ, được bao quanh bởi nhu mô phổi và không liên tục với rốn phổi hay trung thất.
Hình ảnh dày thành phế quản: là những tổn thương thể hiện thành của phế quản dày lên, do có sự tích tụ dịch hay chất nhày xung quanh thành phế quản, trong mô kẽ.
Hình ảnh dày vách liên thùy: liên quan đến dịch rãnh liên thùy, thâm nhiễm tế bào hoặc xơ hóa. Trong viêm phổi do virus, dày các vách liên thùy gặp trong tổn thương lan tỏa trong ARDS.
Hình ảnh X-quang bệnh nhân mắc 2019 ncovid- Việt Nam