Chụp X-quang răng nha khoa có vai trò gì và có nguy hiểm không?
1. Chụp X-quang nha khoa là gì?
Chụp X-quang nha khoa là những hình ảnh chụp răng, xương và mô mềm quanh răng để tìm ra những vấn đề về miệng, răng và hàm. Hình chụp X-quang sẽ cho thấy những khoang hở, những cấu trúc răng ẩn ví dụ như: răng khôn, răng mọc ngầm và tình trạng tiêu xương không nhìn thấy khi khám bằng mắt thường.
2. Các loại chụp X-quang nha khoa:
Những loại chụp X-quang được sử dụng một cách phổ biến trong nha khoa, sử dụng một lượng nhỏ tia bức xạ, trong đó có thể kể đến:
- Phim Panorama (toàn cảnh) – Soredex Cranex (Đức): cho thấy toàn bộ cấu trúc xương hàm, răng, các xoang ở vùng mũi và khớp thái dương của bệnh nhân. Tuy nhiên, phim X-quang toàn cảnh không tìm ra những lỗ sâu răng. Tia X-quang không tìm ra được những vấn đề như răng, u nang, tăng trưởng vững chắc (khối u), nhiễm trùng và gãy xương.
- Phim CT Cone Beam – Gendex GXCB 500 (Mỹ): Khảo sát, cung cấp rõ nét, trực quan hình ảnh các cấu trúc xương, mô răng, ống thần kinh, xoang hàm,…
- Phim quanh chóp (Periapical) – Soredex Cranex (Đức): khảo sát chân răng, vùng nha chu và xương quanh chân răng. [1]
- Phim Cephalo (sọ đầu) – Soredex Cranex (Đức): khảo sát tương quan xương hàm và sọ [2]
- Phim cắn cánh (bite-wing) – Soredex Cranex (Đức): Khảo sát thân răng, vùng tiếp xúc giữa các răng và xương quanh vùng cổ răng. Ví dụ: các lỗ sâu, vùng kẽ răng,[3]
[1] [2] [3]
3. Lợi ích của chụp X quang răng
Chụp X quang răng là một kỹ thuật hỗ trợ quan trong trong chẩn đoán và điều trị các bệnh nha khoa. Phim chụp X quang sẽ cho hình ảnh rõ ràng về vị trí và tình trạng của những chiếc răng bị sâu, bệnh nha chu (nướu răng), áp xe, u, nang hoặc các bất thường khác. Nhờ đó, cung cấp cho nha sĩ những thông tin mà mắt thường không thể nhìn thấy được. Điều này giúp rất nhiều cho việc chẩn đoán cũng như có phác đồ điều trị bệnh răng miệng được tốt hơn, phù hợp với tình trạng của bệnh nhân.
Chụp X-quang răng thường được dùng để:
- Tìm ra các vấn đề răng miệng như: Sâu răng, tổn thương xương hỗ trợ răng, chấn thương răng (chân răng bị gãy,...). Trong trường hợp này, chụp X quang răng được dùng để phát hiện ra những vấn đề sớm trước khi có triệu chứng lâm sàng.
- Tìm ra những răng không ở đúng vị trí hay những răng nằm sâu trong nướu. Những chiếc răng mọc sát nhau mà xuyên qua nướu răng gọi là răng cấm.
- Phát hiện u nang, phát triển bất thường (khối u), hay ổ áp xe
- Kiểm ra vị trí của những chiếc răng vĩnh viễn phát triển trong hàm ở những trẻ còn răng sữa
- Tìm phương pháp điều trị lỗ sâu răng lớn hay nguy hiểm, phẫu thuật tủy răng, cấy ghép nha khoa, hay nhổ những chiếc răng khó
- Tìm phương pháp điều trị trường hợp răng không thẳng hàng (phương pháp chỉnh nha).
- Theo dõi sau điều trị nha khoa.
Cũng cần lưu ý thêm, là nếu chỉ làm thẩm mỹ thông thường như lấy cao răng, tẩy trắng răng,...thì đa phần không cần chụp X quang.
4. Chụp X-quang nha khoa có nguy hiểm không?
Theo đúng bản chất, tia X có khả năng gây nhiễm xạ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe nếu phải tiếp xúc nhiều. Tuy nhiên, trong ngành y tế nói chung và trong nha khoa nói riêng, lượng tia X dùng để chụp X-quang là rất nhỏ và hoàn toàn được kiểm soát.
Do đó, chụp X-quang nha khoa không nguy hiểm đến sức khỏe. Khi chụp, bệnh nhân luôn được bảo vệ kỹ càng bởi ba yếu tố: cường độ chụp thấp, phim tốc độ cao giúp hạn chế tối thiểu sự nhiễm tia, và thời gian chụp phim ngắn. Ngoài ra đầu đèn của máy chụp chỉ nhắm vào vùng cần chụp đối với nha khoa là răng.
Phòng chụp phim X-quang cũng được bảo vệ với áo chì, và vách chì giúp hấp thu tối đa các tia tán xạ. Các nhân viên hướng dẫn trong phòng chụp cũng đều được huấn luyện kỹ càng về các thao tác cũng như kỹ thuật.
Sử dụng áo chì khi cần thiết
Để hạn chế tối đa ảnh hưởng của tia X, bạn có thể chọn chụp X-quang bằng máy X-quang kỹ thuật số và không nên chụp X-quang quá thường xuyên. Vì chụp X-quang bằng kỹ thuật số sẽ sử dụng máy cảm biến điện tử thay vì sử dụng phim X-quang. Hình ảnh sau khi chụp được lưu giữ trong máy tính và có thể được theo dõi ảnh qua màn hình máy tính. Cách này sử dụng ít tia bức xạ để chụp ảnh kỹ thuật số hơn chụp X-quang truyền thống.
5. Đối tượng nào không nên chụp X-quang nha khoa khi không thực sự cần thiết?
Chụp X-quang nha khoa chỉ thực hiện ở vùng miệng, tuy nhiên hai đối tượng cần được lưu ý:
- Phụ nữ mang thai: nếu đang mang thai, chụp X-quang nha khoa có thể sẽ được trì hoãn để tia bức xạ không tiếp xúc thai nhi, đảm bảo an toàn cho thai nhi. Nếu chụp X-quang nha khoa cần phải được thực hiện, khi đó nhân viên sẽ giúp bạn với những thiết bị bảo vệ thai nhi ví dụ như: Áo chì, yếm chì, …
- Trẻ nhỏ: Trẻ em đôi khi cũng cần được chỉ định chụp X-quang răng để kiểm tra quá trình mọc răng của trẻ, tránh các lệch lạc như: răng mọc lệch, phát hiện sớm các lỗ sâu răng,… Để đảm bảo an toàn, trẻ em cũng cần được đeo các dụng cụ bảo vệ bằng chì khi chụp X-quang nha khoa.