Xét nghiệm virus viêm gan B là gì? Ý nghĩa của các xét nghiệm đó

I. Thế nào là viêm gan B?

 Viêm gan B là một căn bệnh truyền nhiễm gây ra bởi virus viêm gan B (HBV). Bệnh ảnh hưởng lớn đến hoạt động của gan, có thể gây nhiễm trùng gan thậm chí đe dọa đến tính mạng. Viêm gan B là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến suy gan, xơ gan, ung thư gan. Viêm gan B có thể xảy ra ở bất kỳ đối tượng nào. Nếu bệnh xảy ra ở người lớn vẫn có thể điều trị để loại bỏ virus viêm gan B dễ dàng. Tuy nhiên, một số trường hợp trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ và người lớn nhiễm virus nhưng không thể điều trị khỏi hoàn toàn.

II. Xét nghiệm viêm gan B làm gì?

 HBV có 3 loại kháng nguyên HBsAg, HBeAg và HBcAg, tương ứng với 3 loại kháng nguyên trên là 3 loại kháng thể anti-HBs, anti-HBc và anti-HBe. Sự hiện diện của các kháng nguyên, kháng thể này quan trọng trong việc xác định bệnh, thể bệnh cũng như diễn biến bệnh. Hiện nay đã có vắc-xin dự phòng nên làm giảm rõ rệt số người nhiễm mới HBV.

III. Ý nghĩa của các xét nghiệm viêm gan B.

1. HBsAg ( Hepatitis B surface antigen - Kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B)

•     HBsAg (+) là bằng chứng của nhiễm HBV
•     HBsAg dương tính kéo dài đạt nồng độ cao từ 1-10 tuần rồi giảm dần đến tháng thứ 6 thì trở về âm tính
•     Nếu HBsAg (+) > 6 tháng, được coi là viêm gan B mạn tính

Một số ít trường hợp, HBsAg xuất hiện trở lại trên người đã có anti HBc và anti HBs khi bị suy giảm miễn dịch hay do sử dụng thuốc ức chế miễn dịch hay hóa trị liệu.

2. HBsAb hay Anti HBs ( Kháng thể đặc hiệu kháng HBsAg)  
    Anti HBs xuất hiện ngay sau khi HBsAg biến mất (hoặc muộn hơn sau 1-10 tuần tính từ HBs biến mất; hoặc 3 tháng kể từ khi khởi phát ). Vì sao có Anti HBs: Cơ thể nhận diện HBsAg là 1 kháng nguyên lạ → sản xuất ra kháng thể chống lại kháng nguyên HBsAg.

Xét nghiệm HBsAg (-), Anti HBs (+) chứng tỏ đã có miễn dịch với HBV:

•      Viêm gan B đã khỏi
•      Đã tiêm vắc-xin phòng HBV → cơ thể chỉ tạo ra có anti HBs

Vì vậy, Anti HBs đóng vai trò bảo vệ cơ thể, chống lại sự tái nhiễm HBV.

3. HBeAg ( Hepatitis B evelope antigen - Kháng nguyên vỏ virus viêm gan B )
    HBeAg (+) xuất hiện ngay sau khi HBsAg (+) , HBeAg (+) trong khoảng 3 tháng rồi biến mất ( vì giai đoạn mới xâm nhập virus sẽ tăng sinh rất mạnh) và kèm HBV DNA tăng rất cao

    HBeAg không dùng để chẩn đoán nhiễm HBV, nhưng có giá trị về mặt diễn biến giai đoạn của viêm gan B mạn.

    HBsAg và HBeAg (+) phản ánh tình trạng virus đang nhân lên trong cơ thể.

4. Anti HBe ( Kháng thể đặc hiệu kháng HBeAg)
    Anti HBe xuất hiện cuối giai đoạn cấp ( nồng độ HBsAg giảm, HBeAg mất) ==> Anti HBe (+) cho thấy sự nhân lên của virus đã giảm hoặc chấm dứt trong giai đoạn cấp tính hay đợt cấp viêm gan B mạn nhưng được điều trị hiệu quả.

    Một số bệnh nhân HBV vẫn nhân đôi mặc dù đã có sự chuyển đổi huyết thanh HBeAg là do HBV bị đột biến tiền lõi (pre-core mutation) gọi là HBV thể đột biến. HBV loại này không sản xuất được HBeAg mặc dù HBV vẫn nhân đôi. HBV không đột biến gọi là HBV thể hoang dại ( wild type).

5. HBcAg (Hepatitis B core antigen - Kháng thể lõi VR VGB)
    Kháng thể này nằm trong tế bào gan, xét nghiệm huyết thanh không phát hiện được nên không đề cập nhiều trong việc chẩn đoán viêm gan B và các giai đoạn của viêm gan dẫn đến không có giá trị thương mại. Nhưng trong huyết thanh HBcAg (+) khi tế bào gan bị phá hủy.

6. Anti HBc ( Anti hepatitis B core - Kháng thể kháng đặc hiệu kháng thể lõi của virus HBV)
    Anti HBc bắt xuất hiện trong thời kỳ ủ bệnh ( từ tháng thứ 2) và dương tính kéo dài ==> Tùy vào thời điểm xét nghiệm mà Anti HBc phản ánh:

•      Bệnh nhân đang ở giai đoạn cấp tính.
•      Bệnh nhân mang virus mạn tính.
•      Người tiền sử nhiễm HBV nay đã khỏi.

==> Anti HBc không có vai trò bảo vệ cơ thể.

Ngoài các xét nghiệm đặc hiệu như đã nêu trên còn có các xét nghiệm khác để theo dõi đánh giá tình trạng bệnh nhân đang nhiễm virus viêm gan B như : Men gan ( AST, ALT, GGT), nồng độ virus viêm gan B trong máu để quyết định điều trị, đánh giá điều trị và theo dõi viêm gan siêu vi B.

Bản tin COVID-19 sáng 18/5: Thêm 19 ca mắc trong nước, riêng Hà Nội 13 ca Phương pháp chăm sóc răng miệng cho trẻ em